Bảo Khanh
Tân binh của Arsenal, Martin Zubimendi, lẽ ra đã có thể trở thành một vận động viên lướt sóng chuyên nghiệp hoặc kỳ thủ hàng đầu, nhưng cuối cùng anh chọn trở thành một trong những tiền vệ trụ được săn đón nhất châu Âu.
Danh sách những đội bóng và HLV muốn có Martin Zubimendi cứ thế dài lên khi anh chơi cho Real Sociedad và dần khẳng định được tên tuổi, anh đã lọt vào tầm ngắm của nhiều ông lớn. Năm 2023, Xavi - lúc đó là HLV trưởng Barcelona, từng rất muốn đưa anh về Camp Nou. Liverpool thì tưởng như đã đạt được thỏa thuận chiêu mộ anh vào mùa hè năm ngoái. Còn Xabi Alonso tân HLV của Real Madrid - vốn là người từng góp phần quan trọng trong việc phát triển lối chơi của Zubimendi, nên với nhiều người ở Bernabeu, viễn cảnh tái hợp giữa hai thầy trò là điều hoàn toàn khả thi.
Nhưng chính Mikel Arteta mới là người quyết liệt nhất trong cuộc đua giành chữ ký của Zubimendi. Đến ngày 6/7, Arsenal chính thức xác nhận sẽ chi khoảng 65 triệu euro để mang “viên ngọc quý” này về Emirates.
Dù có rất nhiều đội bóng ngưỡng mộ và theo đuổi Zubimendi, nhưng điều đáng chú ý là chính những cựu tiền vệ Tây Ban Nha nay đã trở thành HLV mới là những người đánh giá anh cao nhất. Theo Javi Gracia - cựu HLV của Leeds United, Malaga và Valencia, lý do nằm ở sự kết hợp đặc biệt giữa những phẩm chất của Zubimendi cả khi có bóng lẫn không bóng.
“Yêu cầu của một tiền vệ trung tâm là phải luôn nghĩ đến mục tiêu của cả đội bóng, và với tư cách là HLV, chúng tôi thường đặc biệt yêu thích những cầu thủ sở hữu những phẩm chất giống với chính mình thời còn thi đấu,” Gracia chia sẻ với The Athletic. Ông từng chơi ở vị trí tiền vệ phòng ngự cho Real Sociedad vào những năm 1990 và đã theo dõi sát sao quá trình trưởng thành của Zubimendi tại sân Anoeta. “Với những người từng là cầu thủ đỉnh cao như Mikel, Xabi hay Xavi thì việc tìm ra một cầu thủ có thể làm được những điều họ từng làm là điều không dễ. Nhưng Martin là mẫu cầu thủ đích thực của tập thể: trung thực, chăm chỉ, hào phóng và luôn tận hiến, sở hữu chất lượng cả trong tấn công lẫn phòng ngự.”
Zubimendi sinh tháng 2 năm 1999 tại khu phố yên bình và thịnh vượng Ulia ở thành phố San Sebastian - một nơi vừa gần biển lại gần núi. Mẹ anh là giáo viên, còn cha là giảng viên đại học chuyên ngành giáo dục thể chất đồng thời cũng là HLV của một đội bóng bán chuyên trong khu vực xứ Basque. “Thể thao luôn như một tôn giáo trong gia đình tôi,” Zubimendi từng chia sẻ với tờ Diario Vasco vào năm 2020.
Sau khi bắt đầu sự nghiệp cùng đội bóng khu phố Lengokoak, Zubimendi gia nhập đội trẻ Antiguoko nổi tiếng nhất thành phố - nơi Mikel Arteta, Xabi Alonso và HLV hiện tại của Bournemouth là Andoni Iraola cũng từng thi đấu khi còn nhỏ. Zubimendi góp mặt trong đội U14 Antiguoko rồi giành chiến thắng trước đại diện Brazil - Salvador de Bahia ở trận chung kết Donosti Cup 2012 (một giải đấu trẻ danh giá được tổ chức tại sân Anoeta của Real Sociedad). Ngay từ khoảng thời gian đó, La Real đã để mắt đến anh dù Zubimendi vẫn chưa thật sự nổi bật để được xem là một tài năng chắc chắn sẽ trở thành cầu thủ chuyên nghiệp.
"Martin đã đến tập luyện với La Real trong suốt ba năm với tư cách là một cầu thủ ‘ngoại viện’, hồi đó họ vẫn chưa ký hợp đồng chính thức với cậu ấy," Chủ tịch CLB Antiguoko, ông Roberto Montiel chia sẻ với The Athletic. "Đến cấp độ Cadete (U15), Martin có những bước tiến rõ rệt. Một vài CLB khác bắt đầu chú ý, và lúc đó La Real mới quyết định ký hợp đồng."
Tại học viện Zubieta của Real Sociedad, Zubimendi tiếp tục âm thầm phát triển một cách ổn định hơn là bùng nổ. Zubimendi ra mắt đội B của Real Sociedad khi mới 18 tuổi dưới sự dẫn dắt của HLV Imanol Alguacil ở giải hạng Ba cũ của Tây Ban Nha (Segunda B - giải bán chuyên). Thời gian đó, vẫn có một số cầu thủ khác có lộ trình lên đội một nhanh hơn anh.
Mùa hè năm 2019, Xabi Alonso tiếp quản đội B của La Real. Là một tiền vệ phòng ngự từng khoác áo La Real, Liverpool và Real Madrid, Alonso nhìn thấy nhiều điểm tương đồng giữa mình và Zubimendi - từ vị trí thi đấu, xuất thân cho đến tính cách, và ông đã dành rất nhiều thời gian để truyền đạt cho cậu học trò những khía cạnh khác nhau của vai trò này.
Các nguồn tin thân cận với cả hai người cho biết Alonso gần như xem Zubimendi là một “sứ mệnh riêng” mà ông muốn tự tay tiếp quản. Zubimendi từng nói với El País vào năm 2023:
“Mùa giải 2019-2020 là năm bước ngoặt với tôi vì trước đó tôi chưa được thi đấu nhiều phút. Alonso đã dành cho tôi nhiều thời gian hơn những người khác, vì ông ấy muốn có một cầu thủ ở vị trí đó có thể làm những điều mà ông từng làm.”
Sau một năm được Alonso trực tiếp rèn giũa, Zubimendi đã sẵn sàng để lên đội hình chính lúc này đã do HLV Imanol Alguacil dẫn dắt. Khi nền bóng đá nhộn nhịp trở lại sau quãng nghỉ vì đại dịch Covid-19 vào mùa hè 2020, anh nhanh chóng chiếm được suất đá chính và góp công giúp Real Sociedad khép lại mùa giải ấn tượng bằng tấm vé dự Europa League.
Mùa giải sau đó, Zubimendi khẳng định vị thế ở vị trí tiền vệ trụ nơi tuyến giữa, sát cánh cùng các đàn anh David Silva và Mikel Merino để giúp Real Sociedad (La Real) giành chức vô địch Cúp Nhà Vua Tây Ban Nha 2020, sau khi đánh bại kình địch xứ Basque là Athletic Club ở trận chung kết diễn ra muộn vì Covid-19 vào tháng 3 năm 2021.
Phong độ ấn tượng của Zubimendi đã giúp anh có suất đá chính cho đội U21 Tây Ban Nha tại Giải vô địch U21 châu Âu mùa hè năm đó, tổ chức tại Hungary và Slovenia, họ dừng bước ở bán kết sau thất bại trước Bồ Đào Nha. Sau đó, Zubimendi tiếp tục góp mặt tại Thế vận hội Tokyo, giúp Tây Ban Nha giành ngôi á quân sau trận chung kết thua Brazil. Cả hai đội tuyển trẻ nói trên đều do HLV Luis de la Fuente dẫn dắt, sau này ông đã trở thành HLV trưởng đội tuyển quốc gia Tây Ban Nha.
Vào tháng 9 năm 2022, Zubimendi nhận vị trí bộ não tuyến giữa trong đội hình Real Sociedad (La Real), dẫn dắt họ giành chiến thắng ngay trên sân của Manchester United tại vòng bảng Europa League. HLV Gracia nhận xét: “Zubimendi trưởng thành trong hệ thống 4-3-3 của La Real, thường xuyên chơi ở vị trí số 6 - tiền vệ lùi sâu nhất trong bộ ba trung tuyến. Khi đội có bóng, phần lớn các pha lên bóng đều đi qua chân cậu ấy. Đôi khi Zubimendi lùi xuống giữa hai trung vệ để triển khai bóng từ tuyến dưới, hoặc di chuyển lên giữa các tuyến để nhận bóng và điều tiết thế trận.”
“Cậu ấy là người kết nối lối chơi toàn đội, giữ cho nhịp độ trận đấu luôn trôi chảy. Khi cần phòng ngự, Zubimendi cũng có thể lui về gia cố tuyến sau. Một cầu thủ cực kỳ toàn diện.”
Bản hợp đồng mới ký vào tháng 10/2022 đã nâng điều khoản giải phóng của Zubimendi lên 60 triệu euro trong bối cảnh nhiều CLB lớn bắt đầu dòm ngó. “Zubimendi là một tiền vệ trụ phi thường,” HLV Xavi chia sẻ với tờ Sport vào tháng 5/2023. “Cậu ấy kiểm soát trận đấu, nắm bắt được nhịp điệu cả khi có bóng lẫn không bóng. Cậu ấy thắng trong những pha tranh chấp và rất hiểu triết lý chơi bóng mà chúng tôi yêu thích ở Barca.”
Tuy nhiên, ban lãnh đạo Barca khi đó đánh giá mức phí giải phóng là quá cao cho một tiền vệ trụ. Trong khi đó, Real Sociedad tỏ ra rất hài lòng. Mùa thu năm ấy, đội bóng của HLV Alguacil dẫn đầu bảng đấu Champions League, vượt qua những cái tên lớn Inter, Benfica và Red Bull Salzburg, họ chỉ để thủng lưới 2 bàn sau 6 trận vòng bảng. Dù sau đó phải dừng bước ở vòng 1/8 trước Paris Saint-Germain, đó vẫn là chiến tích đáng nhớ của một tập thể gồm nhiều cầu thủ trưởng thành từ chính học viện của CLB như Zubimendi, Mikel Oyarzabal, Robin Le Normand và Ander Barrenetxea.
Mùa hè năm ngoái, Zubimendi góp mặt trong đội tuyển Tây Ban Nha vô địch EURO 2024. Anh được tung vào sân thay Rodri (Manchester City) sau khi đàn anh dính chấn thương ngay trong hiệp một trận chung kết gặp tuyển Anh - trận đấu mà Tây Ban Nha giành chiến thắng 2-1. Đến thời điểm đó, Liverpool là đội nỗ lực nhất để thuyết phục anh rời quê nhà, nhưng Zubimendi đã suy nghĩ rất kỹ trước khi quyết định ở lại Real Sociedad - CLB quê hương của mình. Quyết định này khiến Liverpool cảm thấy như thể anh đã "nuốt lời" với họ.
“Triết lý sống của tôi là làm theo điều mà trái tim mách bảo,” Zubimendi chia sẻ với El Pais hồi tháng 10 năm ngoái. “Kỳ chuyển nhượng nào cũng có những tin đồn về các CLB khác nhau, điều đó là bình thường. Tôi nghĩ điều tốt nhất với mình lúc này là ở lại CLB, tiếp tục phát triển bản thân,”
Sự gắn bó của Zubimendi với quê hương San Sebastián không chỉ thể hiện trên sân cỏ mà còn rõ rệt trong đời sống thường ngày. Anh sống tại khu phố Gros, nơi thời thượng bậc nhất thành phố chỉ cách nhà bố mẹ vài phút đi bộ và gần bãi biển Zurriola. Dù là nơi lý tưởng cho những tín đồ lướt sóng, bản thân Zubimendi lại chia sẻ trên ABC vào tháng 7/2024 rằng: “Bạn bè tôi lướt sóng, nhưng tôi thì không, vì tôi chơi bóng đá.”
Zubimendi hiện cũng đang theo học ngành Khoa học hoạt động thể chất và thể thao tại Đại học Burgos. Thời nhỏ, anh từng là nhà vô địch cờ vua khu vực Gipuzkoa khi mới 11 tuổi và đến nay vẫn giữ thói quen chơi cờ.
“Cờ vua giúp tôi rèn luyện sự tập trung và khả năng kiểm soát tình huống, nó có rất nhiều điểm tương đồng với bóng đá, chỉ một sai sót nhỏ cũng có thể khiến bạn phải trả giá đắt,” anh chia sẻ với Relevo trong kỳ Euro mùa hè năm ngoái.
Mùa giải 2024-25 của Real Sociedad đánh dấu hồi kết cho một giai đoạn ổn định - thành công của CLB. Mikel Merino chuyển sang Arsenal, Robin Le Normand đầu quân cho Atletico Madrid. Ngay trong mùa giải, giám đốc thể thao Roberto Olabe và HLV trưởng Imanol Alguacil cũng lần lượt tuyên bố sẽ chia tay CLB.
Việc Zubimendi rời đi chỉ còn là vấn đề thời gian. Ngay từ tháng 1, Arsenal đã bắt đầu đẩy mạnh kế hoạch chiêu mộ tiền vệ người Tây Ban Nha. Những nguồn tin thân cận cho biết Zubimendi tin rằng anh đã chứng minh bản thân sẵn sàng bước lên một tầm cao mới - thi đấu tại Premier League và duy trì sự hiện diện thường xuyên ở Champions League.
HLV Mikel Arteta chính là nhân tố quan trọng thúc đẩy thương vụ này diễn ra. Khi tin đồn chuyển nhượng lan rộng vào tháng 5, các ống kính máy quay đã bắt được khoảnh khắc thú vị: HLV Alguacil - người đồng hương xứ Basque của Zubimendi đùa vui với cậu học trò bằng cách hô khẩu lệnh tiếng Anh (“intensity!” – tạm dịch: "quyết liệt lên!") như để chuẩn bị cho viễn cảnh anh sắp ra nước ngoài thi đấu.
Đến cuối tháng Năm, Real Madrid bổ nhiệm Xabi Alonso làm HLV trưởng, tạo nên một bước ngoặt bất ngờ có thể làm thay đổi cục diện thương vụ. Kể từ khi Toni Kroos giải nghệ vào năm 2024, đội bóng Hoàng gia đã luôn thiếu một cầu thủ có khả năng kiểm soát thế trận từ tuyến giữa - vị trí mà Zubimendi hoàn toàn phù hợp. Chính Zubimendi cũng khiến mọi thứ thêm phần hồi hộp khi chia sẻ hồi đầu tháng Sáu rằng “mùa hè này sẽ còn dài” khi được hỏi về tương lai.
Anh tiếp tục thể hiện đẳng cấp khi góp mặt trong cả hai trận đấu của tuyển Tây Ban Nha tại UEFA Nations League tháng đó, thậm chí còn ghi bàn trong trận hòa 2-2 với Bồ Đào Nha ở chung kết. Tuy lối chơi của Zubimendi được nhiều người ở Bernabeu đánh giá cao, ban lãnh đạo Real Madrid cuối cùng vẫn không chính thức vào cuộc để chiêu mộ anh.
Mọi nghi ngờ đã được xóa bỏ khi Zubimendi có mặt tại London vào ngày 20/6 để gặp gỡ các quan chức Arsenal và hoàn tất các thủ tục chuyển nhượng. Đến ngày 6/7, thương vụ chính thức được công bố: anh ký hợp đồng có thời hạn 5 năm với CLB chủ sân Emirates.
“Lần nào Zubimendi ra sân cho đội tuyển quốc gia, cậu ấy cũng thể hiện được những gì đã làm ở Real Sociedad suốt nhiều năm qua,” HLV Javi Gracia nhận xét.
“Cậu ấy có thể lực đủ tốt để thi đấu tại Premier League - nơi đòi hỏi cầu thủ phải di chuyển nhiều hơn. Lối chơi của La Real vốn đã thiên về pressing tầm cao, vì thế tôi nghĩ Zubimendi sẽ không gặp khó khăn khi thích nghi với bóng đá Anh.”
Bảo Khanh
